Światowy Dzień Telekomunikacji 2001
II Konferencja Okrągłego Stołu

Polska w drodze do Społeczeństwa Informacyjnego
Wprowadzenie oraz tezy i zagadnienia do dyskusji

Opracował Andrzej M. Wilk,
Wiceprzewodniczący Komitetu Organizacyjnego Œwiatowego Dnia Telekomunikacji
Warszawa, 25 kwietnia 2001 roku

Wprowadzenie

Mija rok od chwili gdy w Sali Kolumnowej Sejmu RP odbyła się pierwsza Konferencja Okrągłego Stołu (KOS) pod hasłem "Polska w drodze do Społeczeństwa Informacyjnego". Jej celem było nie tylko wywołanie społecznej dyskusji, mającej na celu upowszechnienie i pogłębienie zrozumienia omawianej problematyki w kraju, ale przede wszystkim, zainicjowanie działań mających na celu systemowe rozwiązywanie istniejących i przyszłych problemów, towarzyszących procesowi powstawania w Polsce Społeczeństwa Informacyjnego (SI).

W rok od tamtego wydarzenia mamy już sejmową "Uchwałę w sprawie budowania podstaw społeczeństwa informacyjnego w Polsce", przyjętą 14 lipca 2000 roku oraz rządowy dokument "Cele i kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce" z 28 listopada 2000 roku. Oba te dokumenty stanowią inspirację dla powstającego programu ePolska, nawiązującego do programu Unii Europejskiej eEurope.

W obecnym opracowaniu wykorzystano wiele treœci zawartych w dokumencie wprowadzającym do zeszłorocznej konferencji, które do dzisiaj nie straciły na swojej aktualnoœci.

Natura przemian, wyzwania współczesności

Technika cyfrowa przenika do wszystkich dziedzin życia, staje się ich integralną częœcią, decydując tym samym o kształcie, kierunkach i dalszych możliwoœciach rozwoju. Zmieniając radykalnie i nieuchronnie warunki życia i pracy, tworzy nowe œrodowisko cywilizacyjne.

• Konwergencja informatyki, telekomunikacji i technik medialnych, dokonująca się za sprawą jednolitej techniki cyfrowej, tworzy zręby współczesnych systemów komunikacyjnych o trudnych dziœ do przewidzenia możliwoœciach zastosowań i wpływie na kształt ludzkiej egzystencji.
• Informacja i umiejętnoœć jej wykorzystania w postaci wiedzy staje się zasadniczym zasobem gospodarczym. Stąd szczególnego znaczenia nabiera problem wartoœci i bezpieczeństwa informacji oraz sposobów umiejętnego jej gromadzenia, przetwarzania, udostępniania, wykorzystywania i ochrony.
• Internet jako nowe, interakcyjne, dostępne 24 godziny na dobę medium komunikacji jest czynnikiem w największym stopniu wpływającym na dynamikę zmian i tworzącym infrastrukturę Społeczeństwa Informacyjnego. Obok wielu pozytywnych możliwoœci, przynosi istotne społeczne zagrożenia. Dając możliwoœć dotarcia ze zindywidualizowanym przekazem do wybranych grup odbiorców, w razie działania w złej wierze, otwiera nowe możliwoœci manipulowana i sterowania całymi grupami społecznymi. To co uprzednio wymagało dostępu do radia czy telewizji lub żmudnego budowania sieci wpływów i licznych oddziaływań bezpoœrednich, dziœ jest znacznie tańsze, szybsze i ze względu na brak doœwiadczenia w funkcjonowaniu społeczeństwa w nowych warunkach, znacznie łatwiejsze. Przekazywany cyfrowy obraz rzeczywistoœci może prezentować bardzo sugestywnie zupełnie sztuczną "wirtualną" rzeczywistoœć.
• Zdolnoœć osób i całych społeczeństw do elastycznego dostosowywania się do nowych warunków pracy oraz nowego stylu życia, staje się kluczową umiejętnoœcią. Strategicznego znaczenia nabiera więc system edukacji szkolnej i permanentnej, dający szansę wykorzystania pojawiających się możliwoœci oraz zdobycia przez społeczeństwo dobrej pozycji w kształtującym się na nowo œwiatowym podziale pracy. Elastycznoœci i otwartoœci musi towarzyszyć wzrost potrzeb w zakresie kultury, a wnoszenie oryginalnych treœci i wartoœci do uniwersalnej kultury œwiatowej powinno współgrać z różnorodnoœciš kulturowš współczesnego œwiata.
• Globalizacja w obrębie gospodarki i systemów komunikacyjnych sprawia, że w wielu dziedzinach ujednolicenie obowiązującego w różnych państwach prawa staje się koniecznoœcią. Na przeszkodzie temu, oprócz lokalnych interesów gospodarczych, stają także różnice między cywilizacjami istniejącymi we współczesnym œwiecie powodujące, że podstawowe pojęcia i relacje postrzegane bywają w diametralnie różny sposób.
• Automatyzacja (z pomocą techniki cyfrowej) wielu masowych procesów produkcyjnych i logistycznych, jaka miała miejsce w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych spowodowała, że co najmniej od kilku lat wydajnoœć pracy osób zatrudnionych w produkcji roœnie szybciej niż popyt na produkowane dobra, co powoduje wzrost bezrobocia w tych sektorach gospodarki. Nadwyżki pracy w jakiejœ częœci zasilały dotąd sferę usług, przedsiębiorstwa "nowej gospodarki" i administrację różnych szczebli. Obecnie możliwoœci wchłaniania nadwyżek zasobów pracy przez administrację zaczynają być coraz bardziej ograniczone.
• Automatyzacja procesów biurowych oraz oczekiwane w niedługim czasie przejœcie z technologii dokumentu papierowego na technologię dokumentu elektronicznego spowoduje radykalną reorganizację biur i urzędów. Pozwoli na zwiększenie sprawnoœci działania, ale zmusi do restrukturyzacji zatrudnienia.
• Społeczeństwo informacyjne w Europie i œwiecie powstanie niezależnie od naszej woli i tylko aktywne i œwiadome włączenie się Polski w proces jego budowy, może zapewnić pewien wpływ na wybór œcieżki rozwojowej, maksymalizujšcej efekty pozytywne i minimalizujšcej zagrożenia. Jest zadaniem i wyzwaniem, któremu musimy sprostać, jeœli chcemy żyć i rozwijać się w europejskiej rodzinie narodów.
• Ludzkoœć, z kurczšcš się rolą kontrolowanego przez organa wybieralne państwa narodowego, rosnącym znaczeniem anonimowego międzynarodowego kapitału, lawinowo rosnącymi możliwoœciami gromadzenia, przetwarzania i prezentacji informacji, porusza się wąską œcieżką między Scyllą anarchizmu a Charybdą totalitaryzmu. Optymistyczna wizja powszechnej demokracji i "złotej wolnoœci" jest równie prawdopodobna jak destrukcyjna anarchia czy totalny nadzór i kontrola. W obliczu takich potencjalnych możliwoœci i zagrożeń, ludzkoœć musi podjąć ogromny wysiłek, aby w procesie dokonujących się przemian nie zagubić człowieka jako Osoby - podmiotu wszystkich działań.

Tezy i tematy do dyskusji - zadania do podjęcia

I. Problemy systemowe - warunki rozwoju SI

1. Konieczna jest nowelizacja Ustawy o działach w kierunku utworzenia nowego działu, lub rozszerzenie któregoœ z już istniejących (np. działu Łącznoœć) o zagadnienia Społeczeństwa Informacyjnego, tak aby na szczeblu rządowym problematyka ta, jako główne zadanie, była koordynowana przez któregoœ z członków Rady Ministrów, może nawet, w przyszłoœci, w randze wicepremiera, wyposażonego w odpowiednie uprawnienia i dysponującego adekwatnymi do zadań œrodkami. Tematyka SI ma swój administracyjny wyraz w postaci XIII Dyrekcji Generalnej (Information Society) Unii Europejskiej.
2. Œrodki na aktywną działalnoœć Rządu w zakresie budowy Społeczeństwa Informacyjnego, w odpowiedniej skali i na poszczególne zadania, powinny być corocznie zapisywane w budżecie.
3. Niezbędne jest przekształcenie Poselskiego Zespołu na rzecz Społeczeństwa Informacyjnego w Komisję Sejmową, co pozwoli na koordynację interdyscyplinarnych działań legislacyjnych, przyœpieszenie niezbędnych prac nad modyfikacją prawa oraz, dzięki zdobyciu przez posłów specjalistycznej wiedzy, wpłynie na poprawę jakoœci stanowionego w tym zakresie prawa. Ma to szczególne znaczenie w obszarach regulacji wymuszanych przez nowe techniki i technologie, wymagających zrozumienia ich specyfiki.
4. Niezbędne jest uwolnienie polityki państwa od nadmiernego fiskalizmu w stosunku do nowych narzędzi i usług, zwłaszcza internetowych. Podatki poœrednie nakładane na infrastrukturę i usługi sieciowe powinny być zredukowane do rozsšdnego minimum, a w szczególnych, mających strategiczne znaczenie dla Kraju obszarach, ich stawka powinna być zerowa.
5. Niezbędne jest opracowanie spójnego pakietu działań legislacyjnych związanych z wdrażaniem techniki cyfrowej, w tym Internetu, do różnych dziedzin życia i wprowadzenie go na "szybką œcieżkę legislacyjną" dla zapewnienia właœciwej, podstawowej infrastruktury prawnej przemian.
6. Niezbędna jest identyfikacja zasadniczych barier rozwoju SI i czynników pozwalających na akcelerację rozwoju w celu uwzględnienia tak uzyskanej wiedzy do opracowania dynamicznie rozwijanego programu działań.
7. Niezbędne jest w szczególnoœci przygotowanie programu zapewnienia odpowiednich warunków do rozwoju nowej gospodarki, edukacji, kultury, ochrony zdrowia, administracji, ochrony i bezpieczeństwa państwa, które umożliwią nie tylko rozwój infrastruktury techniczno-systemowej, ale także pracę i warunki do życia i rozwoju każdej osoby i rodziny.

II. Przygotowanie struktur państwowych

Rolą Państwa jest dbałoœć o właœciwy rozwój niezbędnej infrastruktury: prawnej, instytucjonalnej i społecznej, koniecznej także w procesie integracji europejskiej. Automatyzacja procesów administracyjno-biurowych spowoduje nieuchronne zastąpienie dokumentu papierowego dokumentem elektronicznym, wprowadzenie podpisu cyfrowego i nowego systemu postępowania z dokumentami, a w konsekwencji - nowej organizacji wszystkich procesów administracyjno-biurowych. Dla uzyskania pełnych efektów takiej zmiany w obszarze instytucji państwowych, samorzšdowych a także innych instytucji życia społecznego, a w tym ochrony œrodowiska i ochrony zdrowia, niezbędne będzie dokonanie przeglądu i oceny faktycznych potrzeb informacyjnych. Wynikiem tej oceny powinno być opracowanie nowych struktur organizacyjnych administracji państwowej, uwzględniajšcych specyfikę procesu przetwarzania dokumentów elektronicznych i kierunki ewolucji systemów. W związku z powyższym:

1. Niezbędna jest analiza funkcji Państwa i struktur samorządowych w SI oraz niezbędnych zasobów informacyjnych państwa i społeczeństwa, a także ustalenie nowego systemu organizacji oraz działania struktur, instytucji państwowych i samorządowych, uwzględniającego nowe i przewidywalne w najbliższym czasie możliwoœci techniczne.
2. Powyższe powinno uwzględniać kompleksową problematykę gromadzenia, ochrony i udostępniania informacji, przy pełnej œwiadomoœci, że dane szczególnie istotne lub wrażliwe powinny być gromadzone, przechowywane i przetwarzane w sposób zapewniający ich właœciwe bezpieczeństwo. Trzeba założyć, że państwa kontrolujące produkcję służących do tego urządzeń i oprogramowania, zwłaszcza tych, których kody Ÿródłowe nie są powszechnie publikowane, mogą mieć ułatwiony dostęp do gromadzonych zasobów. Dlatego urządzenia i systemy, które rzeczywiœcie mają zapewniać niedostępnoœć lub nieopłacalnoœć dostępu dla obcych państw, powinny być w całoœci opracowane i wytwarzane w kraju, pod œcisłym nadzorem i specjalistyczną kontrolą. W innych przypadkach wybierając konkretne rozwišzania sprzętowe lub programowe trzeba przynajmniej wiedzieć komu (ewentualnie) jesteœmy gotowi udostępnić gromadzone i teoretycznie chronione informacje.
3. Społeczeństwo Informacyjne stanowi specyficzne wyzwanie dla obronnoœci i bezpieczeństwa kraju. Pojawienie się nowej techniki w zakresie tak delikatnej materii jak informacja, to również nowe pole potencjalnego rozpoznania, walki interesów, a nawet otwartego konfliktu, zmuszające do posiadania skutecznych systemów zabezpieczenia i obrony, także i w tym wymiarze. To koniecznoœć i szansa modernizacji istniejšcych struktur i systemów obronnych, a w tym ich całego zaplecza logistycznego, w celu ich dostosowania do standardów NATO.
4. Zastosowanie cyfrowej formy gromadzenia, przetwarzania, przesyłania i udostępniania informacji oraz traktowanie jej jako zasobu gospodarczego powoduje koniecznoœć z jednej strony właœciwej oceny jej wartoœci, a z drugiej, stosownego do tej wartoœci, zabezpieczenia. Stąd, szczególnie w przypadku informacji, którymi dysponują instytucje i struktury państwowe oraz samorządowe, jest niezbędne opracowanie właœciwej, uwzględniającej specyfikę różnych zbiorów informacji, polityki bezpieczeństwa oraz wydanie i stała aktualizacja przepisów w tej dziedzinie, a także kontrola i nadzór nad ich przestrzeganiem.
5. Należy dążyć do tego, by nowe możliwoœci techniczne były wykorzystane do dalszej demokratyzacji życia społecznego i zwiększenia przejrzystoœci działań władz wszystkich szczebli, co pozwoli także zminimalizować oddziaływanie czynników korupcjogennych na struktury władzy.

III. Przygotowanie społeczeństwa do życia i pracy w warunkach SI

1. Techniki cyfrowe, przenikając do różnych dziedzin życia i gospodarki, stanowią bazę dla powstawania Społeczeństwa Informacyjnego. Poprzez zmiany w technologiach gromadzenia, przesyłania, przetwarzania i udostępniania informacji, bezpoœrednio wpływają na możliwoœci i sposób realizacji zadań przypisanych każdej instytucji. Niezbędne jest stworzenie takich warunków i programów, aby wprowadzanie nowych rozwiązań było nie tylko opłacalne ekonomicznie, ale i akceptowalne społecznie.
2. W szybko zmieniającym się œwiecie, zbiorowa umiejętnoœć przyswajania sobie nowych rozwiązań warunkujących rozwój i efektywne wykorzystywanie możliwoœci, jakie przynosi ze sobą Społeczeństwo Informacyjne, może być jednym z podstawowych czynników decydujących o pozycji każdego społeczeństwa w przyszłym œwiatowym podziale pracy i związanych z tym korzyœciach lub stratach. Obok cech specyficznych dla konkretnego społeczeństwa - stopnia innowacyjnoœci i umiejętnoœci adaptacji do zmieniających się warunków życia i pracy oraz struktury demograficznej, istotne znaczenie będzie miał ogólny poziom wykształcenia i kultury.
3. Niezbędne jest więc uznanie edukacji dzieci i młodzieży oraz sprawnego kształcenia dorosłych za sprawę strategiczną dla przyszłoœci Polski i dla jej miejsca w œwiatowym podziale pracy. Stąd rodzi się szczególna koniecznoœć nie tylko dostępu do nowoczesnych urzšdzeń, ale i dostosowania do przyszłych potrzeb i dzisiejszych możliwoœci - organizacji, treœci i form kształcenia. Ogromnie ważne staje się nauczanie w zakresie technik cyfrowych grup specjalistów, a masowo, wykorzystywanie nowych technik informacyjnych w kształceniu ogólnym i specjalistycznym z wielu różnych, odległych od techniki informacyjnej dziedzin. Należy przy tym pamiętać, że inwestycja w edukację jest długoterminowa, gdyż np. dzieci zaczynające szkołę podstawową wejdą na rynek pracy za kilkanaœcie lat i muszš być już dzisiaj przygotowywane do konkurencji na tym właœnie przyszłym rynku.
4. Aktywna walka z bezrobociem, to w dzisiejszych czasach tworzenie nowych miejsc pracy poprzez rozwój sektorów "nowej" gospodarki oraz zmniejszanie nacisku na rynek pracy w drodze upowszechniania płacy rodzinnej. Wiąże się z tym uznanie wychowania dzieci za pracę na rzecz społeczeństwa z prawem do wynagrodzenia, a nie zasiłku, stworzenie możliwoœci pracy w dostosowanym do potrzeb wymiarze czasu oraz rozwój telepracy, umożliwiającej wykonywanie pracy na odległoœć, także w domu. Ograniczeniu bezrobocia może sprzyjać również podwyższenie œredniego, ogólnego poziomu edukacji i aktywizacja różnych form kształcenia dorosłych tak, aby umożliwić, kilkakrotnie w czasie czynnego życia zawodowego, zmianę wykonywanej specjalnoœci, a nawet zawodu.
5. Już dziœ można rozważyć takie wykorzystanie nowoczesnych technik komunikacyjnych, aby nie było konieczne (kosztowne ekonomicznie i społecznie) przenoszenie dużych grup ludnoœci ze wsi i małych miasteczek do wielkich miast, a realne stało się zapewnienie pracy, œrodków do życia, ochrony zdrowia, dostępu do zdobyczy cywilizacji w miejscu ich obecnego zamieszkania.
6. Dbałoœć o trwanie bytu narodowego i troska o dotarcie do młodego pokolenia, a także pełne zaistnienie Polski w nowym wymiarze œwiatowym, wymaga jak najszerszej obecnoœci naszej kultury, języka oraz dorobku i dziedzictwa narodowego w Internecie, który może być przy tym niezwykle efektywnym narzędziem kontaktu z Polonią na całym œwiecie i Polonii z Krajem. Niezbędne jest zapewnienie dostępu do internetowych kursów języka i kultury polskiej.
7. Zapewnienie właœciwego poziomu opieki medycznej na terenie całego kraju przy ograniczonych œrodkach, to także szerokie wykorzystywanie możliwoœci telemedycyny. Oprócz wspierania przepływu i aktualizacji specjalistycznej wiedzy medycznej, a nawet wspomagania lekarza w jego działaniach terapeutycznych, możliwe jest na tej drodze szerokie upowszechnianie profilaktyki ochrony zdrowia i podejmowanie skutecznych działań informacyjnych wspierajšcych œrodowiska osób dotkniętych okreœloną chorobą.
8. Rehabilitacja niepełnosprawnych i pomoc w ich twórczym uczestnictwie w życiu społeczno-zawodowym uzyskuje, za sprawą nowych technik komunikacyjnych, a w tym Internetu, zupełnie nowe możliwoœci.

IV. Badania naukowe i prace badawczo-wdrożeniowe

1. Szybki i efektywny rozwój społeczeństwa wymaga posiadania własnych ekspertów w wielu dziedzinach. Stąd ogromne znaczenie powstawania i rozwoju oœrodków naukowych i badawczo-rozwojowych w zasadniczych dla przyszłoœci kraju obszarach wiedzy oraz troska o wykształcenie i utrzymanie specjalistów mających kompetencje w dziedzinach o potencjalnym choćby znaczeniu. To także koniecznoœć wypracowania skutecznych struktur i mechanizmów współpracy nauki i gospodarki.
2. Niezwykle ważne jest umiejętne wdrażanie nowych technik badawczych do wielu różnych, także i nie technicznych, dziedzin nauki dla pogłębienia wiedzy oraz wypracowania nowych rozwiązań i technologii.
3. Niezbędne jest wyciągnięcie wniosku z możliwoœci współczesnych technik komunikacyjnych, a zwłaszcza Internetu, dotyczących organizowania prowadzonych badań. W wielu dziedzinach konieczne jest podjęcie wysiłku dla zwiększenia tempa i efektywnoœci prac, dzięki zastosowaniu nowoczesnej, powiązanej informacyjnie a rozproszonej terytorialnie strukturze organizacyjnej zespołów badawczych i specjalistycznych oœrodków edukacyjnych.
4. Prace badawczo - rozwojowe w zakresie nowych technologii, a zwłaszcza w dziedzinach związanych z SI, powinny być wspierane także na etapie ich wdrażania i dawać szansę powstawania wielu nowych przedsiębiorstw działających w tym strategicznym obszarze.

V. Rozwój ekonomiczny

1. Motorem przemian jest i będzie gospodarka, a w tym kapitał prywatny. Należy dążyć do opracowania takich mechanizmów, niezbędnej infrastruktury i rozwiązań, które zapewnią szybki wzrost gospodarczy oparty na nowych technologiach informacyjnych, w pełni uwzględniajšcy wymogi ochrony œrodowiska naturalnego.
2. W szczególnoœci należy zapewnić taki rozwój infrastruktury technicznej, prawnej i instytucjonalnej, aby umożliwić powszechny obrót bezgotówkowy, efektywny i bezpieczny rozwój elektronicznej, a zwłaszcza internetowej gospodarki oraz włączenie do niej małych i œrednich przedsiębiorstw.
3. Dla zwiększenia opłacalnoœci stosowania nowych narzędzi komunikacyjnych, a zwłaszcza Internetu, należy konkretnie wspierać wzrost wnoszonej przez niego "wartoœci dodanej" jaką stanowi dostęp do rozbudowanej sieci krajowych baz danych, szeroka możliwoœć załatwienia uciążliwych lub, po prostu, czasochłonnych spraw za poœrednictwem Internetu oraz cała infrastruktura, umożliwiająca bezpieczną działalnoœć gospodarczš, telepracę, a nawet telenauczanie.
4. We wszystkich obszarach gdzie jest to technicznie i ekonomicznie możliwe należy dążyć do rozwoju współzawodnictwa i konkurencji, przeciwdziałając nadmiernej koncentracji i praktykom monopolistycznym.

VI. Współpraca międzynarodowa

1. Regulacje prawne w zakresie podstawowych zagadnień Społeczeństwa Informacyjnego mają charakter kompleksowy i często globalny. Podejmując konkretne zobowiązania międzynarodowe należy zawsze dobrze zdawać sobie sprawę z krótko i długookresowych skutków takich działań, a przy ustalaniu harmonogramu, zakresu i szczegółowych wariantów rozwiązań, kierować się nie czystoœcią formalną, czy poprawnoœcią "ideologiczną", a - podobnie jak czyniš to najwyżej rozwinięte kraje œwiata - długofalowym, własnym interesem narodowym.
2. Unia Europejska, także za sprawą powstawania w niej form Społeczeństwa Informacyjnego, ulega dynamicznym przekształceniom. Jeœli proces naszej harmonizacji ze standardami unijnymi ma przebiegać sprawnie i skutecznie, ważnym jest, aby rozwój Społeczeństwa Informacyjnego w Polsce, wobec słabszego poziomu gospodarczego i gorzej rozwiniętej infrastruktury, podlegał szczególnej trosce władz państwowych. Jest to szczególne istotne także ze względu na to, że w UE budowa zrębów SI nabiera strategicznego znaczenia.
3. Globalizacja gospodarki, ochrony œrodowiska, kontaktów międzyludzkich i współpracy jest wynikiem rozwoju gospodarki, a zwłaszcza rozwoju technik komunikacyjnych - w tym Internetu - i ma charakter zjawiska naturalnego. Wynikajš z niej ogromne potencjalne możliwoœci, ale i poważne zagrożenia. Dotyczą one zarówno perspektyw kooperacji międzynarodowej na niespotykaną dotąd skalę jak i powstawania międzynarodowych przedsiębiorstw. Ich potęga ekonomiczna i obszar działania wymyka się spod kontroli pojedynczych, nawet œredniej wielkoœci, państw, zmuszajšc do przejęcia niektórych zadań przez struktury międzynarodowe. Szczególne problemy może rodzić ponadto nie tylko koniecznoœć ujednolicenia w skali œwiatowej podstawowych regulacji prawnych, ale także fakt, że różne ludzkie cywilizacje odmiennie rozumiejš podstawowe nieraz relacje i pojęcia.

VII. Główne wyzwania SI

1. Społeczeństwo Informacyjne, zmieniając warunki życia, nauki i pracy, stanowi wyzwanie dla wszystkich społecznoœci - dla rodziny, społecznoœci lokalnych, wspólnot religijnych, różnorodnych organizacji i stowarzyszeń, narodu i struktur państwa. Przypisywane im dotąd role, funkcje oraz zadania, a zwłaszcza formy ich realizacji, muszą być na nowo przemyœlane i sformułowane tak, aby w natłoku wirtualnych propozycji zachować oraz wzbogacić o nowe możliwoœci naturalne œrodowisko ludzkiej egzystencji i rozwoju.
2. Szczególnym obszarem dyskusji i decyzji powinno być ustalenie właœciwej równowagi między wolnoœcią a bezpieczeństwem, skutkującej przyjęciem konkretnych rozwiązań prawno - organizacyjnych powstającego SI.
3. Podmiotem działań powinien być człowiek jako Osoba. Wszystkie programy i praktyczne działania związane z wdrażaniem nowych rozwiązań wynikających z postępu naukowo - technicznego powinny być tak opracowane i realizowane, aby nie zgubić z pola widzenia tego nadrzędnego celu.